Μεσογειακοί λαοί
Μπορούμε να κατατάξουμε τους λαούς που κατοικούν στα παράλια της Μεσογείου σε τέσσερις πληθυσμιακές ομάδες. Παρά τις έντονες διαφορές, έχουν όλες αρκετά κοινά χαρακτηριστικά στον τρόπο ζωής, στην διατροφή, στις συνήθειες, στην μουσική και τις παραδόσεις.
Στην πρώτη κατατάσσουμε τους λαούς που κατοικούν στα ευρωπαϊκά παράλια. Τα περισσότερα πολιτιστικά, θρησκευτικά και ανθρωπολογικά στοιχεία ενώνουν, παρά χωρίζουν αυτούς τους λαούς, στο παρελθόν ωστόσο, -ακόμη και το πρόσφατο- είχαν έντονες ιστορικές διαμάχες και αιματηρούς πολέμους. Σήμερα οι διαφορές έχουν υποχωρήσει και το μέλλον των ευρωπαϊκών λαών διαγράφεται ελπιδοφόρο. Μπορούμε να τους κατατάξουμε σε τρεις μεγάλες εθνολογικές – ιστορικές οικογένειες: Έλληνες, Σλάβους και Λατινογενείς λαούς, (Ιταλούς, Γάλλους, Ισπανούς).
Η δεύτερη ομάδα είναι οι Αραβικοί λαοί που κυριαρχούν στα παράλια της Βόρειας Αφρικής και στο μεγαλύτερο μέρος της Εγγύς Ανατολής. Η τρίτη είναι οι Εβραίοι και τέταρτη οι Τούρκοι στην Μικρά Ασία.
Μεσογειακοί πολιτισμοί.
Για τέσσερις χιλιάδες χρόνια η Μεσόγειος αποτελούσε το επίκεντρο της παγκόσμιας ιστορίας και του ανθρώπινου πολιτισμού. Οι περισσότεροι μεγάλοι πολιτισμοί της αρχαιότητας αναπτύχθηκαν στα παράλια της Μεσογείου.
Στην ανάπτυξη του πολιτισμού υπήρξε ανυπολόγιστη επίσης η συμβολή των Αιγυπτίων, των Φοινίκων, των Ρωμαίων, των Αράβων και των Ιταλικών πόλεων της Αναγέννησης. Δεν πρέπει να παραλείψουμε ούτε τους Ισπανούς ούτε τους Γάλλους, οι οποίοι όμως ήταν περισσότερο στραμμένοι προς τον Ατλαντικό, παρά προς την Μεσόγειο.
Το κλίμα, η φυσική γεωγραφία, (πολλά νησιά, απομόνωση των ακτών, έλλειψη οικονομικής αυτάρκειας), οι μικρές αποστάσεις σε σχέση με την απεραντοσύνη των ωκεανών και η συνύπαρξη πολλών διαφορετικών νοοτροπιών σε περιορισμένο χώρο, πρόσφεραν στους λαούς της Μεσογείου τα γεωγραφικά και ιστορικά κίνητρα, ώστε να αναπτύξουν από την τρίτη χιλιετία π.Χ. δυναμικούς πολιτισμούς και ισχυρά κράτη τα οποία δέσποσαν στην παγκόσμια ιστορία τουλάχιστον ως το τέλος του Μεσαίωνα.
Στην πρώτη κατατάσσουμε τους λαούς που κατοικούν στα ευρωπαϊκά παράλια. Τα περισσότερα πολιτιστικά, θρησκευτικά και ανθρωπολογικά στοιχεία ενώνουν, παρά χωρίζουν αυτούς τους λαούς, στο παρελθόν ωστόσο, -ακόμη και το πρόσφατο- είχαν έντονες ιστορικές διαμάχες και αιματηρούς πολέμους. Σήμερα οι διαφορές έχουν υποχωρήσει και το μέλλον των ευρωπαϊκών λαών διαγράφεται ελπιδοφόρο. Μπορούμε να τους κατατάξουμε σε τρεις μεγάλες εθνολογικές – ιστορικές οικογένειες: Έλληνες, Σλάβους και Λατινογενείς λαούς, (Ιταλούς, Γάλλους, Ισπανούς).
Η δεύτερη ομάδα είναι οι Αραβικοί λαοί που κυριαρχούν στα παράλια της Βόρειας Αφρικής και στο μεγαλύτερο μέρος της Εγγύς Ανατολής. Η τρίτη είναι οι Εβραίοι και τέταρτη οι Τούρκοι στην Μικρά Ασία.
Μεσογειακοί πολιτισμοί.
Για τέσσερις χιλιάδες χρόνια η Μεσόγειος αποτελούσε το επίκεντρο της παγκόσμιας ιστορίας και του ανθρώπινου πολιτισμού. Οι περισσότεροι μεγάλοι πολιτισμοί της αρχαιότητας αναπτύχθηκαν στα παράλια της Μεσογείου.
Στην ανάπτυξη του πολιτισμού υπήρξε ανυπολόγιστη επίσης η συμβολή των Αιγυπτίων, των Φοινίκων, των Ρωμαίων, των Αράβων και των Ιταλικών πόλεων της Αναγέννησης. Δεν πρέπει να παραλείψουμε ούτε τους Ισπανούς ούτε τους Γάλλους, οι οποίοι όμως ήταν περισσότερο στραμμένοι προς τον Ατλαντικό, παρά προς την Μεσόγειο.
Το κλίμα, η φυσική γεωγραφία, (πολλά νησιά, απομόνωση των ακτών, έλλειψη οικονομικής αυτάρκειας), οι μικρές αποστάσεις σε σχέση με την απεραντοσύνη των ωκεανών και η συνύπαρξη πολλών διαφορετικών νοοτροπιών σε περιορισμένο χώρο, πρόσφεραν στους λαούς της Μεσογείου τα γεωγραφικά και ιστορικά κίνητρα, ώστε να αναπτύξουν από την τρίτη χιλιετία π.Χ. δυναμικούς πολιτισμούς και ισχυρά κράτη τα οποία δέσποσαν στην παγκόσμια ιστορία τουλάχιστον ως το τέλος του Μεσαίωνα.
Όνομα
Το όνομα Μεσόγειος προέρχεται από τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι την θεωρούσαν ως το κέντρο του γνωστού τότε κόσμου.
Παρά το πλήθος των παράκτιων λαών εκ των οποίων αναπτύχθηκαν με τη σειρά τους αρχαίοι πολιτισμοί πρώτα εκ του Αιγαίου και της ανατολικής λεκάνης και μέχρι της δυτικής που εξαπλώθηκαν στη συνέχεια με ενδιάμεσες αποικίες περιέργως δεν είχε εξ αρχής και επί αιώνες ιδιαίτερο όνομα.
Το όνομά της προήλθε από το πλήθος των παράκτιων λαών που αναπτύχθηκαν στα παράλια της Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και αργότερα της Δύσης. Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν εμπορικές σχέσεις μεταξύ τους, καθώς εμπορικά πλοία διέσχισαν τη θάλασσα για να φτάσουν από τη μία ήπειρο στην άλλη.
Ο Ηρόδοτος χρησιμοποιεί επί μέρους ονόματα θαλασσών και κολπώσεων της αντί ως ενιαίου συνόλου (Α163). Άλλοι δε αρχαίοι έλληνες αναφέρονται σ΄ αυτήν περιφραστικά, είτε προς τον έξω από τις Ηράκλειες στήλες απλούμενο ωκεανό, είτε ως γνωστότερη την έσω από τις εν λόγω στήλες όπως π.χ. ο Στράβων την ονομάζει : «η εντός και καθ΄ ημάς λεγομένη θάλασσα», προσδιορισμό που πιστά μιμήθηκαν αργότερα και οι Ρωμαίοι και την μετέφρασαν σε «mare nostrum» (=ημέτερη θάλασσα). Ο δε Διόδωρος ο Σικελιώτης την ονομάζει θάλασσα έναντι του ωκεανού. Το αυτό και ο Πολύβιος ενώ άλλοι Ρωμαίοι χρησιμοποιούν τον όρο «mare internum» ή «mare insentinum» (=εσωτερική θάλασσα) καθώς και «Μare magmum» (=Μεγίστη θάλασσα). Η πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει ιστορικά στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος την ονομάζει χαρακτηριστικά «Μare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων θάλασσα, καθιστάμενος ιστορικός ανάδοχος του ονόματος αυτής.
Ο 16ος και 17ος αιώνας βρίσκει τη θάλασσα αυτή να ονομάζεται: Λευκή θάλασσα, ή θάλασσα των Ελλήνων (έτσι την ονόμαζαν και οι Τούρκοι σε αντιδιαστολή με το Αιγαίο και τη Μαύρη θάλασσα). Η πατρότητα του ελληνικού όρου «Μεσόγειος» οφείλεται στον γεωγράφο – επίσκοπο Αθηνών Μελέτιο (Γεωγραφία παλαιά και Νέα, Α80-1707) με τον επιπρόσθετο χαρακτηρισμό ως «δεύτερο κόλπο του ωκεανού», εννοώντας ως πρώτο τον Βισκαϊκό
Ιστορικά ονόματα που έχουν δοθεί για επιμέρους περιοχές της Μεσογείου είναι: Σαρδώο πέλαγος, Ιβηρικό, Γαλλικό, Ταρτησσός Κόλπος, Βαλεαρικό π., Λυγουρικό, Λιγυστικό, Αυσώνιο, Τυρρηνό, Σικελικό, Ιωνικό, Αιγαίο, Αδρίας, Ρόδιο, κύπριο, Κιλικίας αυλών, κ.ά
Παρά το πλήθος των παράκτιων λαών εκ των οποίων αναπτύχθηκαν με τη σειρά τους αρχαίοι πολιτισμοί πρώτα εκ του Αιγαίου και της ανατολικής λεκάνης και μέχρι της δυτικής που εξαπλώθηκαν στη συνέχεια με ενδιάμεσες αποικίες περιέργως δεν είχε εξ αρχής και επί αιώνες ιδιαίτερο όνομα.
Το όνομά της προήλθε από το πλήθος των παράκτιων λαών που αναπτύχθηκαν στα παράλια της Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και αργότερα της Δύσης. Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν εμπορικές σχέσεις μεταξύ τους, καθώς εμπορικά πλοία διέσχισαν τη θάλασσα για να φτάσουν από τη μία ήπειρο στην άλλη.
Ο Ηρόδοτος χρησιμοποιεί επί μέρους ονόματα θαλασσών και κολπώσεων της αντί ως ενιαίου συνόλου (Α163). Άλλοι δε αρχαίοι έλληνες αναφέρονται σ΄ αυτήν περιφραστικά, είτε προς τον έξω από τις Ηράκλειες στήλες απλούμενο ωκεανό, είτε ως γνωστότερη την έσω από τις εν λόγω στήλες όπως π.χ. ο Στράβων την ονομάζει : «η εντός και καθ΄ ημάς λεγομένη θάλασσα», προσδιορισμό που πιστά μιμήθηκαν αργότερα και οι Ρωμαίοι και την μετέφρασαν σε «mare nostrum» (=ημέτερη θάλασσα). Ο δε Διόδωρος ο Σικελιώτης την ονομάζει θάλασσα έναντι του ωκεανού. Το αυτό και ο Πολύβιος ενώ άλλοι Ρωμαίοι χρησιμοποιούν τον όρο «mare internum» ή «mare insentinum» (=εσωτερική θάλασσα) καθώς και «Μare magmum» (=Μεγίστη θάλασσα). Η πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει ιστορικά στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος την ονομάζει χαρακτηριστικά «Μare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων θάλασσα, καθιστάμενος ιστορικός ανάδοχος του ονόματος αυτής.
Ο 16ος και 17ος αιώνας βρίσκει τη θάλασσα αυτή να ονομάζεται: Λευκή θάλασσα, ή θάλασσα των Ελλήνων (έτσι την ονόμαζαν και οι Τούρκοι σε αντιδιαστολή με το Αιγαίο και τη Μαύρη θάλασσα). Η πατρότητα του ελληνικού όρου «Μεσόγειος» οφείλεται στον γεωγράφο – επίσκοπο Αθηνών Μελέτιο (Γεωγραφία παλαιά και Νέα, Α80-1707) με τον επιπρόσθετο χαρακτηρισμό ως «δεύτερο κόλπο του ωκεανού», εννοώντας ως πρώτο τον Βισκαϊκό
Ιστορικά ονόματα που έχουν δοθεί για επιμέρους περιοχές της Μεσογείου είναι: Σαρδώο πέλαγος, Ιβηρικό, Γαλλικό, Ταρτησσός Κόλπος, Βαλεαρικό π., Λυγουρικό, Λιγυστικό, Αυσώνιο, Τυρρηνό, Σικελικό, Ιωνικό, Αιγαίο, Αδρίας, Ρόδιο, κύπριο, Κιλικίας αυλών, κ.ά